Redovni pregledi dojki ključni su za očuvanje zdravlja žena i rano otkrivanje potencijalnih problema. Postoji nekoliko dijagnostičkih metoda koje se koriste u preventivi i utvrđivanju dijagnoze oboljenja dojki, a svaka od njih ima svoje prednosti i specifičnosti.
Samostalni pregled dojki
Jedan od osnovnih koraka u preventivi je redovan samostalni pregled dojki. Ovo je jednostavan način na koji svaka žena može pratiti promene u svojim dojkama i pazusima. Preporučuje se da žene obavljaju ovaj pregled jednom mesečno, najbolje nekoliko dana nakon menstruacije kada su dojke najmanje osetljive.
Kako pravilno obaviti samostalni pregled dojki:
- Vizuelni pregled: Stanite ispred ogledala sa rukama uz telo, zatim podignite ruke iznad glave i obratite pažnju na veličinu, oblik i simetriju dojki. Obratite pažnju na promene u koži, kao što su nabiranje, jamice ili crvenilo.
- Palpacija u stojećem položaju: Koristeći suprotnu ruku, pregledajte svaku dojku koristeći vrhove prstiju. Krećite se kružnim pokretima od spoljnog dela dojke ka bradavici, obratite pažnju na čvoriće ili zadebljanja.
- Palpacija u ležećem položaju: Lezite na leđa sa jastukom ispod desnog ramena i desnom rukom iza glave. Levom rukom pregledajte desnu dojku koristeći iste kružne pokrete. Ponovite postupak za levu dojku.
Profesionalni pregledi, Pregled hirurga za dojku
Pored samostalnog pregleda, redovni pregledi kod lekara su neophodni. Lekar će obaviti klinički pregled dojki i, ako je potrebno, uputiti vas na dodatne dijagnostičke procedure. Hirurg za dojku je specijalista koji se bavi dijagnostikom i lečenjem bolesti dojki, uključujući rak dojke.
Dijagnostičke metode
Ultrazvuk je neinvazivna metoda koja koristi zvučne talase za prikaz unutrašnje strukture dojki i najčešće je prva dijagnostična metoda u pregledu dojki, bilo da se radi kao preventivni pregled ili u slučaju postojanja tegoba. Ova metoda je naročito korisna za pregled dojki kod mlađih žena sa gustim tkivom. Jedna od prednosti ultrazvuka je razlikovanje cisti punih tečnosti od čvrstih masa, što može biti važno za dalju dijagnostiku.
Ultrazvuk dojki se preporučuje jednom godišnje nakon 25-e godine životne dobi, kao deo redovnog pregleda žena bez tegoba, a u slučaju postojanja tumora dojki u porodici ( pozitivna porodična anamneza ) na 6 meseci. Preventivni ultrazvučni pregledi se rade i nakon 45-e godine života, kada se preventivnim ultrazvučnim pregledima jednom godišnje dodaje preventivni mamografski pregled svake druge godine.
Mamografija
Mamografija je rendgenski pregled dojki. Postoji nekoliko tipova mamografija:
- Skrining mamografija: kao i druge vrste skrininga, skrining mamografija podrazumeva planirani ili preventivni pregled žena bez postojanja simptoma i znakova bolesti dojke. Preporučuje se za žene starije od 45 godina svake druge godine. U slučaju postojanja tumora dojki u porodici ( pozitivna porodična anamneza ), sa mamografskim snimanjima početi i ranije, od 40-e godine životne dobi.
- Dijagnostička mamografija: Koristi se za detaljnije ispitivanje kada postoji sumnja na abnormalnosti.
Magnetna rezonanca dojki
Aparat za magnetnu rezonancu koristi moćno magnetno polje, radio talase i računar za izradu detaljnih slika delova tela. MRI pruža dragocene informacije o mnogim stanjima dojke, koje se ne mogu dobiti drugim načinima snimanja, poput mamografije ili ultrazvuka. Hirurg za dojku će u određenim situacijama indikovati snimanje dojki magnetnom rezonancom.
Biopsija
Ako se ultrazvukom, mamografijom ili magnetnom rezonancom otkrije sumnjiva masa, sledeći korak je biopsija. Ovo je postupak u kojem se uzima uzorak tkiva iz sumnjive oblasti za patohistološku analizu. Postoji nekoliko vrsta biopsija: Fina iglena aspiracija (FNA), Core biopsija, Hirurška biopsija.
Redovni pregledi dojki, kako samostalni tako i profesionalni, ključni su za rano otkrivanje i lečenje oboljenja dojki. Koristeći dijagnostičke metode, moguće je pravovremeno uočiti i tretirati promene. Na svakom od ovih koraka, od preventivnih pregleda ili pregleda u cilju postavljanja dijagnoze, lečenja i praćenja efekata lečenja, konsultacija sa hirurgom za dojku je neophodna kako bi se obezbedio najbolji mogući ishod za zdravlje pacijentkinje.
dr Nataša Gagović
Specijalista radiologije